عملیات تخریب ساختمان چگونه انجام می‌شود؟
تخریب ساختمان یکی از حساس‌ترین و تخصصی‌ترین مراحل در پروژه‌های نوسازی و ساخت‌وساز است. مرحله‌ای که کوچک‌ترین اشتباه در آن می‌تواند خسارت‌های جانی، مالی و سازه‌ای بزرگی ایجاد کند. به همین دلیل اجرای صحیح و اصولی تخریب نیازمند دانش فنی و رعایت استانداردهای ایمنی است. در چنین شرایطی، بهره‌گیری از دانش افراد باتجربه و متخصص می‌تواند تفاوتی بزرگ در نتیجه نهایی ایجاد کند. مهندس مسرور قریشی با سال‌ها تجربه در حوزه ساخت‌وساز، مدیریت پروژه و آموزش‌های کاربردی، یکی از افرادی است که با ارائه دوره‌های تخصصی خود روند تخریب ساختمان را از یک کار پرریسک به فرایندی اصولی و کاملا قابل کنترل تبدیل می‌کند.
تخریب ساختمان چیست؟
تخریب ساختمان به مجموعه‌ای از عملیات برنامه‌ریزی‌شده گفته می‌شود که طی آن یک سازه فرسوده، قدیمی یا نامناسب به‌صورت مرحله‌ای یا یک‌باره از بین برده می‌شود تا فضای آن برای ساخت‌وساز جدید یا نوسازی آماده شود. این فرایند فقط شکستن دیوارها یا برداشتن سقف نیست، بلکه شامل بررسی وضعیت سازه، دریافت مجوزهای قانونی، ایمن‌سازی کارگاه و انتخاب روش مناسب تخریب است. تخریب ساختمان باید با نظارت مهندس ناظر و مطابق با مقررات ملی ساختمان انجام شود.
چرا تخریب ساختمان اهمیت دارد؟
تخریب ساختمان به این دلیل اهمیت دارد که هر سازه قدیمی، فرسوده یا آسیب‌دیده می‌تواند تهدیدی جدی برای جان انسان‌ها و ساختمان‌های همجوار باشد. ساختمان‌هایی که عمر مفیدشان به پایان رسیده یا استانداردهای سازه‌ای امروز را ندارند و در برابر زلزله، نشست زمین یا بارهای جانبی مقاومت لازم را ندارند و مکن است هر لحظه دچار ریزش ناگهانی شوند.
از سوی دیگر، تخریب مرحله‌ای ضروری برای نوسازی بافت‌های فرسوده، بازسازی محله‌ها و افزایش ارزش زمین محسوب می‌شود. با تخریب اصولی مسیر برای ساخت ساختمان‌های جدید، مقاوم و استاندارد باز می‌شود و کیفیت زندگی در منطقه ارتقا می‌یابد. همچنین اهمیت تخریب به جنبه‌های اجرایی پروژه نیز مربوط می‌شود. بدون اجرای صحیح این مرحله، امکان شروع عملیات خاک‌برداری، فونداسیون یا ساخت سازه جدید وجود ندارد. به همین دلیل تخریب باید کاملا مهندسی‌شده و مرحله‌به‌مرحله مطابق مقررات انجام شود تا ریسک آسیب به کارگران، ساکنان اطراف و سازه‌های مجاور به حداقل برسد.
انواع تخریب ساختمان
برای تخریب ساختمان از دو روش استفاده می‌شود که براساس شرایط و موقعیت هر منطقه باید بهترین و مناسب‌ترین روش برای آن انتخاب شود. در ادامه به طور دقیق با انواع تخریب آشنا خواهید شد که شامل:
تخریب دستی
تخریب دستی باید توسط نیروی انسانی متخصص انجام شود تا مشکلی در حین انجام آن به وجود نیاید. در قرار داد بهتر است نحوه انجام تخریب توسط نیروی کاری شما نوشته شود تا تمام مراحل آن به صورت حرفه‌ای انجام شود. این روش کم هزینه‌تر ولی زمان‌بر تر از سایر روش‌ها است.
تخریب ماشینی
در تخریب ماشینی از ماشین‌آلات و ابزارهای پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند که دارای سرعت بسیار بالا و هزینه زیادی است. اما این روش ارتشاعات زیادی نیز دارد به همین دلیل در ایران و در تخریب‌های ساده داخل شهر از این روش استفاده نمی‌شود، زیرا می‌تواند باعث آسیب شدید به ساختمان‌های مجاور شود.
قبل از تخریب ساختمان چه مواردی باید رعایت شود؟
قبل از شروع تخریب ساختمان رعایت مجموعه‌ای از اصول فنی، ایمنی و قانونی الزامی است تا از بروز خطرات جانی، مالی و آسیب ب ساختمان‌های مجاور جلوگیری شود. نکاتی که قبل از تخریب ساختمان باید رعایت شود عبارتند از:
- بررسی فنی و ارزیابی کامل ساختمان: پیش از هر عملیاتی باید وضعیت سازه، مقاومت مصالح، نحوه اتصال اجزا و میزان فرسودگی ساختمان بررسی شود.
- دریافت مجوزهای قانونی: تخریب بدون مجوز شهرداری و تایید مهندس ناظر غیرقانونی و خطرناک است. مجوز رسمی تخریب، تایید قطع انشعابات و تاییدیه ایمنی ساختمان‌های مجاور از مجوزهای مهم قبل از شروع تخریب هستند.
- قطع کامل تمامی انشعابات: پیش از تخریب باید برق، گاز، آب، تلفن و اینترنت قطع شوند و به جای درستی انتقال داده شوند.
- فاضلاب
ایمن‌سازی محدوده تخریب: حصارکشی کامل محیط، نصب تابلوهای هشدار، محدود کردن تردد عابران و تعیین فاصله امن برای همسایگان
- تخلیه وسایل و پاک‌سازی داخل ساختمان: تمام وسایل، تجهیزات، لوازم غیرضروری و مصالح قابل استفاده باید پیش از تخریب از ساختمان خارج شوند تا خطرات و خسارت‌ها کاهش یابد.
- بررسی و حفاظت از ساختمان‌های مجاور: در بسیاری از مناطق شهری، ساختمان‌ها فاصله کمی از یکدیگر دارند. بنابراین باید مقاومت دیوارهای مشترک بررسی شود و ترک‌های موجود ثبت شود.
- حضور مهندس ناظر و تیم متخصص: تخریب ساختمان بدون نظارت مهندس ناظر خطرناک و غیرقانونی است.
- انجام بیمه ساختمان: ساختمان باید بیمه شده باشد و دارای بیمه مسئولیت مدنی کارفرما و کارگر باشد.
مراحل تخریب ساختمان
اولین مرحله بررسی کامل سازه توسط مهندس متخصص است. در این مرحله مواردی مانند نوع اسکلت، مقاومت مصالح، وضعیت دیوارهای باربر و سن ساختمان بررسی می‌شود. این ارزیابی تعیین می‌کند که تخریب چگونه و با چه روشی انجام شود. مراحل تخریب ساختمان شامل:
پاک‌سازی و تخلیه داخل ساختمان
تمام وسایل، تجهیزات، درب‌ها، پنجره‌ها، لوازم داخلی و مصالح قابل استفاده باید از ساختمان خارج شوند تا محیط برای تخریب ایمن شود. قبل از تخریب باید پنجره‌ها و شیشه‌ها را از ساختمان جدا کرده و از دسترس کارگران خارج کنید.
آغاز تخریب از نقاط غیرسازه‌ای
عملیات تخریب همیشه از بخش‌های غیر باربر آغاز می‌شود، مانند تیغه‌های داخلی، سقف کاذب، دیوارهای جداکننده و نما و تاسیسات زیرا این کار باعث کاهش وزن سازه و کنترل بهتر ریزش می‌شود. در هنگام انجام کار بهتر است کارگر در جای مناسبی قرار بگیرد تا آسیبی به آن‌ها وارد نشود.
تخریب اسکلت
در این مرحله اسکلت اصلی ساختمان (دیوارهای باربر، ستون‌ها، تیرها) به‌صورت مرحله‌ای تخریب می‌شود. این کار باید به صورت حرفه‌ای و با تجهیرات کامل و کافی انجام شود تا از ریزش ناگهانی جلوگیری شود.
پاک‌سازی و آماده‌سازی زمین برای ساخت جدید
پس از پایان عملیات، سطح زمین صاف و آماده برای مراحل بعدی پروژه مانند خاک‌برداری، تجهیز کارگاه یا اجرای فونداسیون می‌شود. در این مرحله تمام نخاله‌های اضافی از ساختمان خارج می‌شود تا فضای کامل و کافی برای انجام کار فراهم شود.
نکات مهم در هنگام تخریب
در هنگام تخریب ساختمان رعایت نکات فنی بسیار مهم است و حتما باید تحت نظر مهندس و فرد متخصص انجام شود تا مشکلی برای ساختمان‌های مجاور و کارگران ساختمان ایجاد نشود. مهم‌ترین نکات در هنگام تخریب ساختمان که شامل:
- رعایت کامل اصول ایمنی فردی: کارگران و عوامل پروژه باید مجهز به کلاه ایمنی، کفش ایمنی، دستکش و لباس کار، عینک محافظ و ماسک ضد گردوغبار باشند.
- جلوگیری از ریزش ناگهانی بخش‌های سازه: در زمان تخریب باید از ضربات ناگهانی به ستون‌ها و دیوارهای باربر خودداری شود و تخریب از نقاط غیرسازه‌ای شروع شود. این کار احتمال فروریختن ناگهانی سازه را به حداقل می‌رساند.
- محدود کردن تردد افراد غیرمجاز: در محل کارگاه باید حصارکشی کامل انجام شود و نوار خطر نصب شود این کار از ورود افراد غیرمجاز و بروز حادثه جلوگیری می‌کند.
- کنترل سقوط مصالح: برای جلوگیری از سقوط مصالح بر روی افراد یا ساختمان‌های اطراف از تورهای محافظ و داربست حفاظتی باید استفاده شود.
بیشتر بخوانید: کتاب ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
چالش‌های رایج در تخریب ساختمان
در تخریب ساختمان با وجود برنامه‌ریزی دقیق و رعایت اصول مهندسی چالش‌های زیادی ممکن است در طول اجرای پروژه به وجود بیاید. شناخت این چالش‌ها باعث می‌شود روند تخریب سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر انجام شود. در ادامه مهم‌ترین چالش‌های رایج در تخریب ساختمان را به‌صورت کامل نوشته شده است که شامل:
- یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، فرو ریختن غیرمنتظره بخش‌هایی از ساختمان است.
- در مناطق شهری که فاصله ساختمان‌ها کم است، کوچک‌ترین لرزش یا ضربه می‌تواند باعث ترک خوردن دیوار همسایه، ریزش گچ و مصالح و توقف پروژه شود.
- اگر قبل از تخریب انشعابات کامل قطع نشوند، احتمال انفجار گاز، آتش‌سوزی ناشی از برق، آب‌گرفتگی کارگاه و قطع شبکه مخابرات وجود دارد.
- تخریب باعث شکایت ساکنان و آلودگی محیط اطراف می‌شود.
- در خیابان‌های باریک یا محله‌های قدیمی، ورود تجهیزات مانند بیل مکانیکی یا لودر دشوار است.
- در صورت نبود تور محافظ، شوتینگ نخاله یا داربست ایمن، احتمال سقوط مصالح روی کارگران و عابران وجود دارد.
کلام پایانی
هر پروژه‌ای که با تخریب اصولی آغاز شود مسیر هموارتری برای ساخت سازه‌ای ایمن، استاندارد و باکیفیت خواهد داشت. اگر قصد دارید در این حوزه به یک متخصص واقعی، مدیر پروژه حرفه‌ای یا پیمانکار معتبر تبدیل شوید. باید آموزش‌های لازم را توسط فردی باتجربه دریافت کنید. مهندس مسرور قریشی با ارائه دوره‌های تخصصی مجری حرفه‌ای به صورت عملی عمیات تخریب را آموزش می‌دهند. در این دوره‌ها مهارت‌هایی کسب می‌کنید که تا بتوانید در پروژه‌های خود موفقیت‌های بیشتری داشته باشید. برای دریافت دوره‌ها می‌توانید از طریق سایت اقدام کنید.
سوالات متداول
خیر. تخریب بدون مجوز قانونی، خطرناک و غیرقانونی است و ممکن است جریمه، توقف پروژه و مسئولیت حقوقی به همراه داشته باشد.
با شرکت در دوره‌های تخصصی و آموزش عملی مهندس مسرور قریشی می‌توانید نحوه تخریب را مرحله‌به‌مرحله یاد بگیرید.
مدت زمان تخریب به عواملی مانند اندازه ساختمان، نوع سازه، روش تخریب، دسترسی ماشین‌آلات و شرایط محیطی بستگی دارد.
